---

فرض کنید ارزش سرمایه های یک شرکت را به هزار بخش مساوی تقسیم کنیم. در این صورت هر بخش از این شرکت به یک سهم تبدیل خواهد شد. به هر کدام از این بخش های مساوی سهم و به مجموعه ای از آن سهام می گوییم. حالا هر شخصی می تواند تعدادی از این بخش ها را که سهام این شرکت هستند خریداری کند و درصدی از مالکیت این شرکت سهامی را به دست بیاورد. کسانی که سهام شرکت های سهامی را می خرند، مانند مالک یک شرکت معمولی در تعهدات، منافع و ضررهای آن شرکت شریک می شوند.

منظور از سهام یک شرکت تقسیم شدن سرمایه شرکت ها به صورت سهام و برگه سهام برای شرکت و اعضای شرکت می باشد.

سهم در شرکت براساس ماده قانون 24 قانون تجارت کشور قسمتی از سرمایه شرکت های سهامی است که در میزان حد و حدود تعهدها و میزان کسب سود صاحبان شرکت ها تاثیر گذار است .

یک نکته مهم در میزان حداکثر سهام در شرکت های سهامی عام است که به ازای قیمت اسمی هر سهم هزار ریال تعیین شده است . این در حالی است که در شرکت های سهامی خاص برای میزان قیمت اسمی سهام حداقل یا حداکثری تعریف نشده است . در این مقاله سعی کردیم که شما را با انواع سهام آشنا کنیم. همان‌طور که گفته شد سهام را می‌توان از جهات مختلف طبقه‌بندی کرد. اطلاع از این گونه اصطلاحات از این جهت که شما به عنوان سهامدار و فعال بازار سرمایه احتمالا با آن‌ها برخورد خواهید داشت، ضروری به نظر می‌رسد. یک سهام می‌تواند همزمان در چند مورد از تقسیم‌بندی‌های فوق قرار گیرد. در حال حاضر و با خرید سهام از طریق کارگزاری‌ها، به طور معمول سهام عادی، با نام، سرمایه‌ای، نقدی و خرد است که در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد.

انواع سهام از نظر ساختاز:

سهام سرمایه‌ای

سهام سرمایه‌ای خود به دو نوع سهام نقدی و سهام غیر نقدی تقسیم می‌شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد. در این نوع سهام، خریدار با آورده خود (که می‌تواند پول، ماشین‌آلات، زمین و ساختمان و یا هر نوع سرمایه فیزیکی دیگر باشد.) به نسبت سرمایه خود در مالکیت شرکت سهیم شود.

سهام انتفاعی

در سهام انتفاعی مبلغ اسمی سهام به دارنده آن بازگردانده می‌شود. در این صورت مالک سهم در سود و زیان شرکت سهیم خواهد بود، اما در صورت انحلال شرکت مبلغ اسمی به وی تعلق نمی‌گیرد. در واقع دارنده سهام انتفاعی بدون داشتن هیچ حقی از سهام شرکت در سود و زیان و منافع آن سهیم هستند. این نوع سهام که به جز چند مورد معمولا در کشور ما استفاده نمی‌شود، در قبال امتیازی است که دولت به منظور انتقال صنایع به مناطق محروم یا انجام نوعی خدمت در مناطق خاص برای یک شرکت صادر می نماید و شرکت نیز متعهد است در پایان فعالیت، دارایی خود را به دولت واگذار نماید.

سهام مؤسس

همان‌طور که از نام آن نیز مشخص است، در صورتی که مؤسسین شرکت در هنگام شروع فعالیت به جهت ابتکار و خلاقیت احتمالی صورت گرفته در راه‌اندازی شرکت، سهمی را برای خود در نظر بگیرند، به این نوع سهام، سهام مؤسس می‌گویند. این سهم ممکن است مانند سهام ممتاز از مزایایی بهره‌مند باشد و یا همانند سهام عادی در اختیار مؤسسین قرار گیرد. در هر صورت تمامی موارد می‌بایست در اساس‌نامه شرکت ذکر شده و به تصویب سهامدارن برسد.

انواع سهام (سرمایه‌ای) از نظر نوع آورده :

در توضیح سهام سرمایه‌ای گفتیم که بسته به نوع آورده سهامداران سهام را می‌توان به دو نوع نقدی و غیرنقدی تقسیم کرد. این سهام از نظر حقوق صاحبان سهام هیچ تفاوتی با هم نداشته و در عمل سهام عادی به شمار می‌روند. سهام نقدی

در صورتی که فردی در ازای آورده نقدی (پول) سهام شرکتی را خریداری کند، سهام نقدی به وی تعلق می‌گیرد. مفهوم این سهام به نوعی در مقابل مفهوم سهام غیر نقدی قرار می‌گیرد. سهام غیر نقدی

برای دریافت سهام غیر نقدی خریدار به جای پرداخت پول می‌تواند با آورده‌های دیگر مثل زمین، املاک، خودرو، ماشین‌آلات، مواد اولیه و نظیر آن صاحب سهام شرکت شده و به نوعی در قعالیت‌های شرکت مشارکت نماید. آورده غیر نقدی باید توسط کارشناس رسمی وزارت دادگستری تعیین ارزش شده و گزارش آن در اختیار مجمع عمومی مؤسس قرار گیرد.

سهام شرکت های سهامی از نظر شکل سهام بانام ، سهام بی نام، سهام جایزه، سهام با حق چند رای، سهام ترجیحی ، سهام عدالت و سهام مدیریتی تقسیم می شود

انواع سهام از نظر نوع مالکیت

سهام بانام registered stock

به سهامی، سهام با نام گفته می شود که نام دارنده آن در اسناد یا در برگه سهام شرکت مشخص باشد. دقت کنید که باید در عنوان سهام با نام، عبارت «با نام» ذکر شود. اگر شرکتی بخواهد از هویت همه سهامداران خود با خبر باشد سهام با نام صادر می‌کند. انتخاب سهام با نام به این جهت است که شرکت مایل است شرکاء خود را بشناسد و بداند سهام شرکت در دست چه اشخاصی است. در شرکت های سهامی گاهی سهام آنها تماماً بی نام و گاهی کلاً با نام و بعضی اوقات قسمتی از سهام با نام و بقیه بی نام است و این موضوع ارتباط با سیاست اقتصادی شرکت دارد ، سهام با نام را اغلب اشخاصی تهیه می کنند که کمتر قصد انتقال سهام را دارند. زیرا تشریفات انتقال آنها از سهام بی نام بیشتر است. در شرکت های سهامی خاص ممکن است فروش سهام با نام موکول به موافقت هیئت مدیره یا مجمع عمومی باشد ولی به موجب ماده ۴۱ قانون در شرکت های سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت و یا مجمع عمومی صاحبان سهام باشد. سهام بی نام Unregistered stock سهام بی نام نوعی اوراق بهادار است که دربرگیرنده نام صاحب سهم نیست و عبارت «با نام» روی آن ثبت نشده است. مالکیت آن با در دست داشتن ورقه سهم مشخص می شود. اگر شخصی تمایل داشته باشد سهام بی نام خود را بفروشد، کافی است که مبلغ را دریافت کرده و سهم را به خریدار تسلیم کند. سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل بوده مگر این که شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به او است. * سهامی که در بورس اوراق بهادار خرید و فروش می شود اغلب بی نام است و اشخاصی که مایل به خرید و فروش سهام، تجارت نموده و استفاده ببرند سهام بی نام می خرند.

انتشار سهام بی نام و یا صدور گواهی موقت بی نام موقعی ممکن است که تمام قیمت آن پرداخته شده باشد. سهام با نام و بی نام در تمام مراحل دارای یک ارزش می باشند و دارندگان آنها در نفع وضرر و استفاده شرکت یکسان اند.

بیشتر بخوانید: بررسی انواع اوراق بهادار و ماهیت آنها در بازار سرمایه و بورس

قوانین حاکم بر سهام بی نام

قوانین حاکم بر این گونه سهام در صورت مفقود شدن مفاد 320 تا 334 قانون تجارت بوده (اسناد در وجه حامل می باشد) که بالای ماده 320 قانون مزبور بیان می کند:

• دارنده هر سند در وجه حامل مالک و برای مطالبه وجه آن محق به شمار می رود به جز انکه خلاف آن ثابت شود*.

  درصورتی که اوراق سهام بی نام مفقود شود، ذینفع می تواند با اقامه دعوی در دادگاه، درخواست ابطال سند مربوط به سهم را بکند. برای عدم پرداخت امتیاز سهم مزبور به اشخاص ثالث اقدامات تامینی و پیشگیرانه را درخواست می کند. بعد از بررسی اسناد و مدارک موجود، درصورتی که دادگاه ادعای ذینفع یا مدعی را وارد بداند به دارنده سهم بی نام مجهول مجوز اعلان از طریق جراید را صادر می کند؛ بعد از سه مرتبه اعلان در روزنامه رسمی و گذشت سه سال، در صورتی که ابراز کننده سهم محکوم و یا اصولاً سندی به دادگاه ابراز نگردد، دادگاه سهام بی نام را باطل دانسته و ذینفع حق دارد که سهم بی نام جدیدی (المثنی) را از شرکت درخواست نماید.

چگونگی تشخیص سهامداران بی نام

در این مورد باید بگوییم که دارندگان سهام بی نام باید در مجامع عمومی تشخیص داده شده و هویت آن ها احراز شود، تا هم از مزایای سود سهام بهره مند شوند و هم نام و مشخصات آن ها همراه با اظهارنامه مالیاتی شرکت به حوزه های مالیاتی مربوطه ارائه گردد. واضح است که دارندگان این گونه سهام وظیفه دارند پیش از تشکیل مجمع به شرکت مراجعه و ورقه حضور در مجمع را دریافت کرده و در روز تشکیل مجمع مشخصات کامل خود را به همراه نشانی و تعداد سهام و تعداد رای در ورقه حضور و غیابی که برای تشخیص هویت ایشان و تعیین حد نصاب قانونی جهت تشکیل مجمع بر اساس ماده 99 قانون تجارت قید کنند.

افرادی که با این روش از جمله سهامداران شرکت به حساب می آیند، ورقه سهم مربوط به آن ها محسوب و از مزایای آن بهره مند می شوند، مگر این که با پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام به میزان 10 درصد ارزش اسمی سهام و اخذ حساب مالیاتی حقوق سهام خود را به شخص دیگری انتقال داده و نامبرده را به عنوان سهامدار جدید به شرکت معرفی کنند که در این شرایط باید نقل و انتقال در دفاتر ثبت سهام شرکت ثبت شود.

سهام جایزه

سهام جایزه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار می باشد. سهام جایزه به این معنی است که شرکت بجای پرداخت سود به صورت وجه نقد، سهام جایزه منتشر کند و بابت سهام جایزه هیچ وجه نقدی از سهامداران دریافت نخواهد شد. معمولا قیمت سهام در بازار بورس، با توجه به تعداد سهام منتشر شده کاهش می یابد اما برای آنکه نرخ سود قابل تقسیم به ازای هر سهم تغییری نکند، پس از چندی قیمت سهم افزایش می‌ یابد.

سهام ممتاز

سهام ممتاز هنگامی منتشر می شود که شرکت نیاز به ورود اشخاص سرشناس به شرکت را داشته یا احتیاج به افزایش سرمایه داشته باشد ، ولی در شرایط عادی کسی حاضر به خرید سهام عادی نیست. سهام ممتازه نسبت به سهام با نام و بی نام امتیازاتی دارد که به دارنده آن تعلق می گیرد ، مثل داشتن حق دو رای یا سود بیشتر از سایرین و نظایر آن. کلیه سهام شرکت را نمی توان ممتاز دانست. ویژگی های سهام ممتاز

1 – نداشتن حق رای

2- اولویت در دریافت سود سهام و دارایی ها هنگام تسویه

3- قابل باز خرید بودن به اختیار شرکت سهامی

4- قابل تبدیل بودن به سهام عادی به اختیار سهامداران

5- داشتن حق مشارکت در سود اضافی

6- داشتن امتیاز جمع شوند گی سود سهام،

البته ویژگی مختص به یک نوع سهام نیست، به بیان دیگر، ممکن است که سهام ممتاز یک یا چند ویژگی را دارا باشد.

سهام عادی

یکی از انواع سهام سرمایه‌ای، سهام عادی می باشد. سهام عادی بیان کننده این است که دارنده آن بر درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است. دارندگان سهام عادی حق رأی دارند و در رأی‌گیری‌ها و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره می‌توانند شرکت کنند و در سود تقسیمی بین سهامداران، بخشی از آن سود را دریافت خواهند کرد. ارزش اسمی سهام عادی برای شرکت‌های سهامی عام معمولا ۱۰۰۰ ریال است. اما مطابق قانون تجارت این عدد می‌تواند تا ۱۰,۰۰۰ ریال نیز افزایش یابد. در شرکت‌های سهامی خاص اما محدودیتی در ارزش اسمی سهام وجود ندارد. دارندگان این سهام به ازای هر سهم خود، یک حق رأی در تصمیم‌گیری‌های شرکت خواهند داشت.

تعداد سهام یک شرکت را می‌توان از تقسیم سرمایه ثبت شده آن بر قیمت اسمی سهام به دست آورد.

.

اگر در این خصوص سوالی دارید میتوانمید با مشاوران بورس کست در ارتباط باشید