---

بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار، بازاری متشکل و خود انتظام است که محل داد و ستد اوراق بهادار توسط کارگزاران می باشد و افراد مختلف در آن فعالیت می کنند. شما به عنوان یک سرمایه گذار بالقوه در بازار سرمایه به دنبال خرید دارایی های اقتصادی و یا فروش دارایی هایی هستید که قبلا از همین بازار تهیه کرده اید یعنی مانند هر بازار دیگری در بازار سرمایه هم معامله صورت می گیرد. اما این معامله با خرید و فروش های بازار عادی تفاوت دارد، در بازار سرمایه دخالت مستقیم سرمایه گذاران امکان پذیر نیست و باید از یک واسطه مالی تحت عنوان کارگزار استفاده کنند. علاوه بر این در بازار سرمایه نهاد دیگری نیز وظیفه تسویه وجوه را انجام می دهد؛ پایاپای و تسویه در معاملات بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران و بورس انرژی و اوراق مبتنی بر کالا در بورس کالا در شرکتی تحت عنوان شرکت سپرده گذاری مرکزی انجام می گیرد. در حقیقت ورود سرمایه گذاران به بازار سرمایه نیازمند درگیری و ارتباط با نهادهایی است که در مراودات و معاملات روزمره آنها دخالتی ندارند، بازار سرمایه یک سابقه ی 50 ساله دارد ولی آنچه که امروزه با آن سر و کار داریم، ساخته و تولید شده قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال 1384 است، یعنی بورس به کیفیت کنونی از 16 سال پیش در ایران ایجاد شده و ساختارهای موجود زاییده یک قانون نسبتا تازه است.

شاید مهمترین نکته در بحث بورس و بازار سرمایه، بحث معاملات است، معاملاتی که در بازار سرمایه روی می دهد تابع مقرراتی است که توسط شورای عالی بورس تصویب و اجرا می شود، زیر نظر شورای عالی بورس تشکیلات دیگری تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار وجود دارد که به عنوان نهاد متولی و سیاست گذار در مقام سیاست های جزئی تر فعالیت می کند. و همانطور که پیش تر نیز اشاره شد سرمایه گذار برای انجام معاملات و سایر امور مالی خود در بازار سرمایه با دو نهاد کارگزاران و ناشران بورسی در ارتباط خواهد بود.

در خصوص فعالیت در بازار سرمایه و خرید و فروش اوراق بهادار نیاز است تا قوانین معاملات را بدانید. به همین جهت به صورت خلاصه به مهمترین قوانین و تخلف ها می پردازیم:

• ساعت معاملات

• وضعیت نماد

• محدوده قیمت

برای اطلاع دقیق و به روز می توانید به پایگاه قوانین و مقررات بازار سرمایه ایران مراجعه کنید.

تخلف‌های معاملاتی در سامانه‌های آنلاین

تخلف‌های معاملاتی در بازار سرمایه موارد بسیاری را شامل می‌شود که ممکن است منجر به محدودیت دسترسی موقت یا دائم شخص متخلف به معاملات برخط شود. از جمله مهم‌ترین تخلف ‌های معاملاتی می توان به موراد زیر اشاره کرد:

• سفارش فروش نمادهای بورسی کمتر از ۵ میلیون ریال (مسئولیت کنترل مبلغ سفارش‌ها و توجه به این موضوع برعهده سهامدار است.)

• هجوم در جهت مثبت / منفی قیمتی

• سفارش‌چینی (حذف یا ویرایش تمام یا بخشی از سفارش‌ها که منجر به تاثیرگذاری بر قیمت نظیر قیمت آغازین یا پایانی شود)

• دستکاری قیمت بازگشایی و معامله در سمت مقابل(خرید یا فروش)

• سفارش‌چینی با حجم کم و تعداد زیاد در یک جلسه معاملاتی

• سفارش‌چینی غیرمتناسب با عرضه و تقاضای بازار

• قرار گرفتن در صف‌های خرید یا فروش با هدف طولانی شدن حجم صف خرید یا فروش

• معامله با خود و ...

گاهی به واسطه اتفاقات مختلفی که ممکن است در بازار سرمایه روی دهد بین سرمایه گذاران و نهادهای فعال در بازار سرمایه اختلافاتی پیش خواهد آمد، شاید بارزترین و متداول ترین نوع این اختلافات بر سر معاملات روی می دهد؛ برای مثال:

• مشتری یا سرمایه گذار مدعی این است که کارگزاری دستور آن را به درستی انجام نداده یا مطابق دستور عمل نکرده و یا در اجرای دستور مرتکب تخلافاتی شده است.

• کارگزار بر علیه سرمایه گذار مدعی این باشد که ایشان بدهی ای که باید به کارگزاری بپردازند را پرداخت نکرده اند، در واقع به واسطه قراردادهای اعتباری یا به واسطه خرید و فروش هایی که به نام سرمایه گذار انجام شده، ایشان به شرکت های کارگزاری بدهکار شده و بدهی های خود را پرداخت نکرده اند.

• اختلاف دیگری که ممکن است در بازار سرمایه روی دهد، اختلافی است که بر سر پرداخت سود پیش می آید، در واقع سرمایه گذار مدعی این است که به واسطه مالکیت اوراق بهادار در تاریخ معینی مستحق دریافت سودهای تقسیم شده یا سودهای از پیش اعلام شده است اما ناشر اوراق بهادار در پرداخت سود به ایشان تخلف کرده و سود را به موقع پرداخت نکرده و یا اصلا منکر این است که سرمایه گذار مستحق دریافت سود است.

آشنایی با ساختار بازار اوراق بهادار و حقوق بورس در ایران

اختلافات در بازار سرمایه در چارچوبی خارج از چارچوب دادگاه های عمومی رسیدگی می شود، بر خلاف سایر موارد که اگر اختلافی وجود داشته باشد باید به تشکیلات دستگاه قضایی مراجعه شود در بازار سرمایه فرآیند رسیدگی، فرآیندی مستقل از تشکیلات قضایی داشته و در خود بازار سرمایه به اختلافات بین سرمایه گذاران و فعالان دیگر بازار سرمایه رسیدگی می شود.

فرآیند رسیدگی به اختلافات در بازار سرمایه یک فرآیند دو مرحله ایست، در مرحله اول باید به یکی از کانون های کارگزاران یا کانون های نهادهای سرمایه گزاری مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم مربوطه، درخواست کنید که به این اختلاف در کمیته سازش کانون مربوطه رسیدگی شود و اگر طرف مقابل رضایت شما را حاصل نکرد، باید به هیات داوری مستقر در بازار بورس مراجعه کنید که در آنجا نیز فرآیند دادرسی خاص خود را دارد؛ در نهایت داورانی که منتخب شورای عالی بورس هستند به همراه یک نفر قاضی به انتخاب رئیس قوه قضاییه به این اختلاف رسیدگی کرده و رای قطعی در مورد آن صادر می کنند.

از طرف دیگر ممکن است بین فعالان بازار سرمایه اختلافی به وجود آید که جنبه مجرمانه داشته باشد، به عنوان مثال سرمایه گذار مدعی این باشد که مدیران شرکت در نگهداری اموال شرکت مرتکب تقصیر شده و از منابع و اموال شرکتی به نفع خود و در راستای منافع شخصی خود استفاده کرده اند؛ در مورد این دسته از اختلافات و عدم توافق هایی که بین سهامدار و طرف مقابل وجود دارد و ممکن است جنبه مجرمانه داشته باشد، دادگاه های عمومی دادگستری رسیدگی می کنند.

**مشاهده دستورالعمل های بازار سرمایه **

چند توصیه مهم در بازار سرمایه:

• بازار سرمایه یک بازار متشکل است، در واقع بازاری نیست که هر کس با هر روش و کیفیت دلخواه خود بتواند در آن فعالیت کند. رعایت قوانین و مقررات برای تمامی فعالان بازار سرمایه از جمله سرمایه گذاران ضرورت دارد، از طرف دیگر تنها افرادی می توانند در بازار سرمایه خدمت ارائه دهند که دارای مجوز باشند، اگر شخصی به شما پیشنهاد و وعده سرمایه گذاری در بازار سرمایه می دهد باید مطمئن باشید که آن شخص دارای مجوزهای مربوطه از مراجع ذی صلاح است.
• تمام افرادی که در بازار سرمایه فعالیت دارند باید مجوز خود را از سازمان بورس دریافت کرده باشند، بنابراین کارگزاران، ناشران بورسی، مشاوران سرمایه گذاری و سبدگردان ها همه باید دارای مجوز و دارای تائیدیه فنی از سازمان بورس باشند. مطابق قوانین و مقررات، اشخاص حقیقی، دارای مجوز سبدگردانی، کارگزاری و مشاور سرمایه گذاری نیستند و تنها شرکت ها می توانند این خدمات را ارائه دهند.

نکته ی دیگر اینکه، ارائه اطلاعات در بازار سرمایه به صورت رسمی در چارچوب های مقرر انجام می شود. ناشران باید اطلاعات خود را در مورد فعالیت های آینده یک سهم از طریق سامانه کدال منتشر کنند، یک ناشر اگر اطلاعاتی خلاف واقع در سامانه کدال منتشر کند، می توان به آن ناشر مراجعه کرده و به واسطه‎ی انتشار اطلاعات خلاف واقع مدعی شد، اما اگر سرمایه گذار به واسطه شایعاتی که از کانال های غیر رسمی یا غیر مجاز در اختیار ایشان قرار گرفته تصمیم گیری کند، امکان مراجعه و پیگیری حقوق تضییع شده خود را از آن چارچوب ها نخواهد داشت.

از آنجایی که در بازار متشکل همه تابع قوانین و مقررات معینی هستند، چارچوب ها و سازوکار ها از پیش تعیین شده و فعالیت و حرکت سرمایه گذار، خارج از آن چارچوب ها و ساختار ها حتی در صورتی که خسارت عمده ای به ایشان وارد شده باشد ممکن است باعث شود از حمایت جدی برخوردار نشود.

لطفا به هنگام تصمیم گیری حتما در چارچوب مقررات حرکت کنید، سامانه ها و پایگاه های اطلاعاتی که دامنه آنها خارج از ایران ثبت شده اند و فاقد نمادهای مطمئن مبتنی بر ثبت سامانه در ایران و پایگاه های مرتبط با شرکت های کارگزاری هستند، حساب های بانکی که توسط شرکت های کارگزاری اعلام نشده و به نام اشخاص هستند، کانال های تلگرامی که فاقد مجوز مشاوره سرمایه گذاری هستند، همه این موارد از مصادیق رفتارهای خارج از چارچوب های مقرراتی هستند و اگر سرمایه گذار خارج از این چارچوب ها حرکت کند و به افراد بدون مجوز، سایت ها و پایگاه های بدون مجوز اتکاء و اطمینان کند، مورد حمایت قرار نخواهد گرفت.

برای کسب اطلاعات مفید و پاسخ به سوالات احتمالی در این خصوص می توانید با مشاوران بورس کست در ارتباط باشید.